This article examines the historical context of public health in the territory of the Grand Duchy of Posen in Prussian-partitioned Poland of the mid-nineteenth century, focusing on the circus as a local entertainment attraction that could indirectly contribute to well-being and the physical and mental health of the Polish population. Non-reactive research methods used in historical sciences were applied to analyse archival materials related to the widely acclaimed Olympic circus of that era. The findings of the conducted research are press releases, particularly the note published in the local press on June 11, 1856. Circus performances, showcasing sports, culture, and human prowess, exemplified high physical culture levels, offering relaxing, imaginative, and sensory experiences. It is argued that through the performances of professional athletes, the circus promoted attitudes of self-development and the need to strive for set goals, especially important for the Poles in the context of their independence aspirations.
Babbie, Earl (2017) The basics of social research. Boston, Massachusetts: Wadsworth Cengage Learning.
Bilikiewicz, Tadeusz and Jan Gallus (1962) Psychiatria polska na tle dziejowym. Warsaw: PZWL.
Cayrol, T. Timothée, Emma Godfrey, Jerry Draper-Rodi, and Lindsay Bearne (2019) “Exploring professional circus artists’ experience of performance-related injury and management: a qualitative study”. Medical Problems of Performing Artists 34, 14–24.
https://doi.org/10.21091/mppa.2019.1004
Danowicz, Bogdan (1984) Był cyrk olimpijski…. Warsaw, Poland: Iskry.
Davies, Christina R., Michael Rosenberg, Matthew Knuiman, Renee Ferguson, Terri Pikora, and Nicole Slatter (2012) “Defining arts engagement for population-based health research: art forms, activities and level of engagement”. Arts Health 4, 203–216.
https://doi.org/10.1080/17533015.2012.656201
Davies, Christina R., Matthew Knuiman, and Michael Rosenberg (2016) “The art of being mentally healthy: a study to quantify the relationship between recreational arts engagement and mental well-being in the general population”. BMC Public Health 16, 1–10.
https://doi.org/10.1186/s12889-015-2672-7
Donohue, Brad, Yulia Gavrilova, Marina Galante, Bryan Burnstein, Patrice Aubertin, Elena Gavrilova, Ali Funk, Al Light, and Stephen D. Benning (2020) “Empirical development of a screening method for mental, social, and physical wellness in amateur and professional circus artists”. Psychology of Aesthetics, Creativity, and the Arts 14, 313–324.
https://doi.org/10.1037/aca0000199
Frost, Thomas (1881) Circus life and circus celebrities. London: Chatto and Windus, Piccadilly.
Godlewski, Piotr (1990) “Początki i rozwój atletyki na ziemiach polskich przed 1918 rokiem”, In Stanisław Drążdżewski and Władysław Góra, eds. Sport na progu Polski niepodległej, 251–266. Warsaw, Poland: AWF.
Godlewski, Piotr (2000) “Atletyka pod cyrkowymi namiotami: protosportowy charakter widowisk cyrkowych przełomu XIX i XX w. w Europie wschodniej”. Wychowanie Fizyczne i Sport 44, 79–91.
Godlewski, Piotr and Aleksandra Sajek (2018) “W poszukiwaniu źródeł współczesnych dyscyplin sportowych. Protosport w antrepryzach cyrkowych”. Rocznik Naukowy AWFiS w Gdańsku 28, 5–17.
Günther, Ernst (1986) Zirkusgeschichte. Berlin, Germany: Henschelverlag.
Hądzelek, Kajetan (1996) “Wpływ tradycji na rozwój kultury fizycznej w Polsce”, In Bogdan J. Kunicki and Bernard Woltmann, eds. Z dziejów kultury fizycznej, 53–63. Gorzów Wielkopolski: PTNKF.
Heller, Carrie and Lauren Taglialatela (2018) “Circus Arts Therapy® fitness and play therapy program shows positive clinical results”.International Journal of Play Therapy 27, 2, 69–77.
https://doi.org/10.1037/pla0000068
Jurek, Tomasz (2000) “Tradycje niemieckiej kultury fizycznej na ziemiach polskich w XIX wieku”, In Bernard Woltmann, ed. Z najnowszej historii kultury fizycznej w Polsce. Tom IV, 45–54. Gorzów Wielkopolski: PTNKF, and IWF AWF.
Kałamacka, Ewa (2004) “Utylitarne i zdrowotne wartości edukacji fizycznej w Polsce w XVIII wieku”. In Zbigniew Dziubiński, ed. Edukacja poprzez sport, 456–465. Warsaw: SALOS RP.
Kałamacka, Ewa (2005) “Sport a promocja zdrowia na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku”. In: Stanisław Zaborniak, ed. Z dziejów kultury fizycznej w Polsce, 33–43. Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski.
Kałamacka, Ewa (2014) “Pionierzy zmian w dziewiętnastowiecznej kulturze fizycznej” In Zbigniew Dziubiński and Piotr Rymarczyk, eds. Kultura fizyczna a zmiana społeczna, 339–346. Warsaw, Poland: SALOS RP.
Kałamacka, Ewa (2015) “Politykowanie lekarzy na temat aktywności ruchowej kobiet w XIX wieku”, In Zbigniew Dziubiński and Krzysztof W. Jankowski, eds. Kultura fizyczna a polityka, 267–275. Warsaw: AWF, and SALOS RP.
Kazimierczak, Marek (2004) “O przedmiocie i zadaniach filozofii sportu”. Roczniki Naukowe AWF w Poznaniu 53, 3–14.
Kołtun, Aleksandra (2019) “The impact of outdoor cultural festivals on the city image: Lublin case study”. In Waldemar Cudny, ed. Urban events, place branding and promotion: place event marketing, 86–104. London: Routledge.
https://doi.org/10.4324/9780429424847-5
Kowalczyk, Ryszard (2017) “Zadania czasopism o charakterze regionalistycznym w okresie zaboru pruskiego na przykładzie Wielkopolski w świetle źródeł, literatury i poglądów XIX/XX wieku”. Rocznik Prasoznawczy 11, 79–96.
Kruczek, Zbigniew (2009) “Przegląd koncepcji teoretycznych w naukach społecznych kultury fizycznej”. In Wojciech J. Cynarski and Stanisław Cieszkowski, eds. Raporty i szkice o kulturze fizycznej i zdrowotnej w perspektywie humanistycznej, 13–19. Rzeszów: Uniwersytet Rzeszowski.
Krüger, Elisabeth Anna (2015) “Serving the homeland: the historical society for the province of Posen”. Archaeologia Baltica 1, 142–145.
https://doi.org/10.15181/ab.v1i0.1142
Lipiec, Józef (1988) Kalokagatia: szkice z filozofii sportu. Warsaw, Poland: PWN.
Lipoński, Wojciech (2002) “Sport”. In Stanisław Sierpowski, ed. Polska na tle procesów rozwojowych Europy XX wieku, 202–228. Poznan: Instytut Historii UAM.
Loiselle, Frédéric, Annie Rochette, Sylvie Tétreault, Michel Lafortune, and Josée Bastien (2019) “Social circus program (Cirque du Soleil) promoting social participation of young people living with physical disabilities in transition to adulthood: a qualitative pilot study”. Developmental Neurorehabilitation 22, 250–259.
https://doi.org/10.1080/17518423.2018.1474502
Łuczak, Maciej (2010) “Z dziejów polskich organizacji sportowych w Poznaniu w latach 1838–1945”. Kronika Miasta Poznania: Sport 1, 7–23.
Magowska, Anita (2012) “Karol Marcinkowski jako filozof medycyny”. Acta Medicorum Polonorum 2, 77–82.
Margaritis, George, Mateusz Rozmiarek, and Ewa Malchrowicz-Mośko (2017) “Tangible and intangible legacy of the 19th century Zappas Olympics and their implications for contemporary sport tourism”. Physical Culture and Sport. Studies and Research 1, 54–60.
https://doi.org/10.1515/pcssr-2017-0008
May, Earl Chapin (1953) The circus from Rome to Ringling. Mineola, New York: Dover Publication.
McCarthy, Kevin F., and Kimberly J. Jinnett (2001) A new framework for building participation in the arts. Santa Monica, California: Rand Corporation.
McCormick, John (2011) Popular theatres of nineteenth century France. London, United Kingdom: Routledge.
McGrath, Richard and Kristen Stevens (2019) “Forecasting the social return on investment associated with children’s participation in circus-arts training on their mental health and well-being”. International Journal of the Sociology of Leisure 2, 163–193.
https://doi.org/10.1007/s41978-019-00036-0
Ménard, Jean François and Madeleine Hallé (2014) “Circus also needs performance psychology: facts and realities of consulting at Cirque du Soleil”. In J. Gualberto Cremades and Lauren S. Tashman, eds. becoming a sport, exercise, and performance psychology professional: a global perspective, 127–136. London: Psychology Press.
Nosko, Jan (1997) “Historia medycyny a historia zdrowia publicznego”. Medycyna Nowożytna 4, 39–62.
Obidziński, Michał (2015) “Rozrywka: ujęcie w perspektywie koncepcji działania w czasie”. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio 1, 143–168.
Paprocki, Franciszek (1970) Wielkie Księstwo Poznańskie w okresie rządów Flottwella (1830–1841). Poznan: UAM.
Redmond, Gerald (1988) “Toward modern revival of the Olympic games: the various „pseudo-Olympics” of the 19th-century”. In Jeffrey O. Segrave and Donald Chu, eds. The Olympic games in transition, 71–87. Champaign, Illinois: Human Kinetics.
Response to the author’s request for access to the archives, no. CIII.6342.1809.2022, dated December 14, 2022.
Rosen, George (1993) A history of public health. Baltimore, Maryland: Johns Hopkins University Press.
Ross, Alexandra and Jamie Shapiro (2017) “Under the big top: an exploratory analysis of psychological factors influencing circus performers”. Performance Enhancement & Health 3, 115–121.
https://doi.org/10.1016/j.peh.2017.03.001
Rozmiarek, Mateusz (2020) “Pseudo-Olympics in the Grand Duchy of Posen: the forgotten sports heritage of Greater Poland”, The International Journal of the History of Sport 15, 1517–1530.
https://doi.org/10.1080/09523367.2020.1845154
Rozmiarek, Mateusz and Arkadiusz Włodarczyk (2021a) “C. Gärtner, the Olympic circus, and the origins of equestrianism in the Grand Duchy of Posen”, The International Journal of the History of Sport 16, 1710–1728.
https://doi.org/10.1080/09523367.2021.2023502
Rozmiarek, Mateusz and Arkadiusz Włodarczyk (2021b) “Popularization of physical culture and tourism in the Grand Duchy of Posen: a case study of the Tygodnik Poznański (Posen Weekly) Magazine”. The International Journal of the History of Sport 12, 1228–1248.
https://doi.org/10.1080/09523367.2021.2002301
Sahaj, Tomasz (2001) “Czy sport to zdrowie? Refleksje filozoficzne”. Sport Wyczynowy 5-6, 73–83.
Saxon, A. H. (1978) The life and art of Andrew Ducrow & the Romantic Age of the English circus. Hamden, Connecticut: Archon Books.
Simon, Linda (2014) The greatest shows on earth: a history of the circus. London: Reaktion Books.
Spiegel, Jennifer B. and Stephanie N. Parent (2018) “Re-approaching community development through the arts: a ‘critical mixed methods’ study of social circus in Quebec”. Community Development Journal 4, 600–617.
https://doi.org/10.1093/cdj/bsx015
Stella-Sawicki, Jan (1907) Hygiena panien. Warsaw: Gebethner and Wolff.
Stoddart, Helen (2000) Rings of desire: circus history and representation. Manchester: Manchester University Press.
Stubbe, Janine H., Angelo Richardson, and Rogier M. van Rijn (2018) “Prospective cohort study on injuries and health problems among circus arts students”. BMJ Open Sport & Exercise Medicine 4, e000327.
https://doi.org/10.1136/bmjsem-2017-000327
Szubielska, Magdalena and Robbie Ho (2021) “Field study of audience experience in contemporary circus: an exploratory study on the impact of audience’s expertise”. PsyCh Journal 2, 163–176.
https://doi.org/10.1002/pchj.441
Trzeciakowski, Lech (1964) Walka o polskość miast poznańskiego na przełomie XIX i XX wieku. Poznan: Wydawnictwo Poznańskie.
Uściński, Krzysztof (2016) “Sport w Polsce jako element ‘kultury źle obecnej’”. In Dariusz Wojtaszyn, Włodzimierz Stępiński, and Jerzy Eider, eds. Historia polskiego i niemieckiego sportu w XIX i XX wieku. Idee, ludzie, polityka i kultura, 31–44. Poznan: Nauka i Innowacje.
van Rens, E. C. A. Fleur, and Edson Filho (2020) “Realizing, adapting, and thriving in career transitions from gymnastics to contemporary circus arts”. Journal of Clinical Sport Psychology 2, 127–148.
https://doi.org/10.1123/jcsp.2018-0075
van Rens, E. C. A. Fleur, and Brody Heritage (2021) “Mental health of circus artists: psychological resilience, circus factors, and demographics predict depression, anxiety, stress, and flourishing”. Psychology of Sport and Exercise 53, 101850.
https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2020.101850
Wanke, Eileen M., Moira McCormack, Franziska Koch, Alice Wanke, and David A. Groneberg (2012) “Acute injuries in student circus artists with regard to gender specific differences”. Asian Journal of Sports Medicine 3, 153–160.
https://doi.org/10.5812/asjsm.34606
Ward, Steve (2018) Father of the modern circus ‘Billy Buttons’: the life & times of Philip Astley. Barnsley: Pen and Sword Books.
Wild, Nicole (1989) Dictionnaire des théâtres parisiens au XIXe siècle: les théâtres et la musique. Paris: Aux Amateurs de livres.
Winslow, C.-E. A. (1920) “The untitled fields of public health”. Science 51, 23–33.
https://doi.org/10.1126/science.51.1306.23
Włodarczyk, Arkadiusz and Mateusz Rozmiarek (2020) “Games in the Accademia Arcadia as a legacy of the Olympic idea between the seventeenth and the eighteenth centuries”. European Review 4, 587–598.
https://doi.org/10.1017/S1062798720000186
Włodarczyk, Arkadiusz and Mateusz Rozmiarek (2023) “Circus shows in nineteenth-century Poland as pseudo-Olympics”. Sport in History 43, 1–27.
https://doi.org/10.1080/17460263.2022.2056232
Wohl, Andrzej (1979) Socjologia kultury fizycznej. Zarys problematyki. Tom 1. Warsaw: AWF.
Żmuda-Pałka, Magdalena and Matylda Siwek (2017) “The concept, role, and importance of physical education in the pedagogical and medical works of foreign authors of the Enlightenment period, as translated into Polish”. The International Journal of the History of Sport 16, 1760–1771.
https://doi.org/10.1080/09523367.2018.1491551
Sources
“A Monsieur E. Renz” (1853) Gazeta W. Xięstwa Poznańskiego 123, 4.
“Cyrk Nowo Jorski” (1858a) Gazeta W. Xięstwa Poznańskiego 72, 3.
“Cyrk Nowo Jorski” (1858b) Gazeta W. Xięstwa Poznańskiego 78, 5.
“Cyrk olympijski” (1853a) Gazeta W. Xięstwa Poznańskiego 125, 3.
“Cyrk olympijski” (1853b) Gazeta W. Xięstwa Poznańskiego 132, 3
“Cyrk Renza” (1858) Gazeta W. Xięstwa Poznańskiego 142, 2-3.
“Cyrk Renza, obecnie w Poznaniu” (1858) Gazeta W. Xięstwa Poznańskiego 135, 6.
“Cyrk Renza na placu Działowym. Doniesienie tymczasowe” (1858) Gazeta W. Xięstwa Poznańskiego 125, 4.
“Cyrkus wschodni” (1846) Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 26, 104.
“Gymnaste Equestre” (1843) Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 91, 728.
“Igrzyska” (1839) Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 167, 1018.
“Igrzyska przed strzelnicą” (1843) Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 88, 704.
“Igrzyska Olimpickie” (1839) Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 178, 1084.
“Igrzyska Olimpijskie” (1839) Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 220, 1330.
“Igrzyska Olimpiskie” (1839) Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 171, 1042.
“Kronika miejscowa” (1853) Gazeta W. Xięstwa Poznańskiego 119, 3.
“Kronika miejscowa” (1858) Gazeta W. Xięstwa Poznańskiego 148, 2.
“Olympijski Cyrkus E. Renza” (1853) Gazeta W. Xięstwa Poznańskiego 130, 3.
“Trzech gladiatorów” (1844) Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego 141, 1132.
“Wiadomości artystyczne” (1856) Gazeta W. Xięstwa Poznańskiego 134, 3.
